BIOLOŠKE ŠTETNOSTI
Mnogo je vrsta bioloških zagađivača: gljivice, plijesni (buđi), virusi, bakterije, polen (pelud), mikroskopski insekti i td.
Iako postoji obimna literatura u kojoj se opisuju gljivice koje rastu u zgradama i na raznim građevinskim materijalima, usljed čega dolazi do kontaminacije tih zgrada i obolijevanja ljudi, bilo je malo podataka o tome šta omogućuje njihov rast. Američka agencija za životnu sredinu (EPA) je 1991. godine sprovela istraživanje, čiji je cilj bio da se ustanovi pri kakvim uslovima životne sredine postaje moguća kolonizacija mikroorganizmima na građevinskim materijalima i konsekventni razvoj izvora kontaminacije. Nedovoljna ventilacija, vlaga i temperatura unutrašnjeg vazduha su se pokazali kao zajednički i neizostavni faktor. Posebno loše održavani ventilacionim sistemi (klima uređaji) pogoduju razmnožavanju ovih mikroorganizama koji negativno utiču na zdravlje, ali i na trajnost zgrada. Njihovo redovno održavanje od posebne je važosti, jer vlažna, prljava i tamna mjesta unutar njih čine plodno tlo za razvoj i razmnožavanje mikrororganizama. Postoje izveštaji koji ukazuju na to da su toksigenične vrste buđi potencijalno opasne kada sistemi za klimatizaciju postanu ozbiljno zagađeni. Vjerovatno najopasnija od svih jeste buđ Stachybotrys chartarum, poznata po tome da proizvodi veoma jake mikotoksine, koji imaju imunosupresivna svojstva.
Neki biološki zagađivači okidač su za razne alergijske reakcije, uključujući hipersenzitivni pneumonitis (sindrom u kojem su kašalj, otežano disanje i umor posljedica senzibilizacije, a kasnije alergijske reakcije na antigene iz vanjske sredine), zatim alergijski rinitis i neki tipovi astme. Simptomi zdravstvenih problema uzrokovanih biološkim zagađivačima mogu biti: suzenje očiju, kijavica, kašalj, kratak dah, vrtoglavica, letargija, groznica i problemi s probavom. Djeca, stariji ljudi i svi koji već imaju oboljenja disajnih puteva i alergije su posebno ugroženi.
Gljivice i plijesni. Prema podacima naučnih istraživanja, poznato je više od 100.000 vrsta plijesni i gljivica od kojih se nekoliko stotina pojavljuje u stambenim prostorijama. S obzirom na vrstu, stvaraju spore ili konide, koje se u vazduhu mogu formirati u milionskim količinama i na taj se način (vazduhom) dalje prenose. Zajedno sa toplotom, vlagom i hranljivom podlogom, gljivice i plijesni stvaraju gnijezda koja proizvode milionske količine novih spora. Potrebno ih je ukloniti kao i vlagu koja je preduslov njihovog razvoja. Kako vazduh prima puno više vlage ako je zagrijan, neophodno je redovno provjetravanje. Dokazano je i da se plijesni, koje napadaju papir, ljepilo, kožu, drvo i tkanine u 90% slučajeva šire zbog nedovoljnog grijanja, zbog čega zidovi postaju hladni i vlažni, što je idealna podloga za plijesan.
Da li će se simptomi pojaviti ili ne kod ljudi izloženih gljivicama, zavisi od prirode gljivičnog materijala, zatim od vremena izloženosti i od osjetljivosti izložene osobe, koja se mijenja u zavisnosti od genetske predispozicije, starosti, zdravstvenog stanja i izloženosti drugim uslovima. Neki od blažih simptoma koji se odnose na izloženost plijesni i gljivicama su netipični: nelagodnost, nemogućnost koncentracije i umor.
Duži kontakt s gljivicama može dovesti do zapaljenja kože, do curenja nosa, nadražaja očiju, osjećaja umora, mučnine, glavobolje, kašlja i gušenja. Kod preosjetljivih osoba i nakon dužeg izlaganja gljivice mogu dovesti i do trajnog oštećenja pluća.
Virusi i bakterije mogu uzrokovati: prehlade, gripu, razna virusna oboljenja, respiratorne infekcije, infekcije oka. Statistike govore da je samo 10% svih prehlada uzrokovano je vanjskim vazduhom, dok je 90% nastalo u zatvorenom prostoru, u kojem se brzo razvijaju do velikih koncentracija.
Infekcija bakterijama legionelama (Legionella pneumophila) koje se razvijaju u neodržavanim klima uređajima, a posebno u centralnim sistemima za klimatizaciju, može izazvati pontijačku groznicu (bolest slična gripi) i legionarsku bolest (upala pluća, a infekcija se može proširiti krvlju i limfnim putovima po čitavom organizmu, uzrokujući i psihičke promjene – pospanost, konfuzija, jaka uznemirenost, dezorijentacija, depresija, nemogućnost govora, emocionalna labilnost, halucinacije, gubitak pamćenja i sl.), a može doći i do teškog oštećenja centralnog nervnog sistema, kome, pa i smrti. Od legionarske bolesti češće obolijevaju osobe slabijeg imuniteta i hronični bolesnici. Ako se ne čisti redovno, klima uređaj može biti izvor i raznih alergija i astme.
Pelud ili polen je cvjetni prah biljaka i stabala, koji ulazi vazduhom, a unosi se i na odjeći i obući. Pošto se u prostorijama akumulira u koncentracijama mnogo većim nego vani, dodatno pogoršava alergijske reakcije.